Spirituele traditie of therapeutische techniek?
auteurs: E. Stoppelenburg, E. Maex, Ch. Anbeek, B. Visser, H. Blommestijn en F. Maas
aantal bladzijden: 136
prijs: Euro € 16,50
ISBN/EAN 978-90-75886-38-2
Uitgever: KSGV Tilburg

recensie door: drs. Annet Hogenbirk, vrijgevestigd geestelijk verzorger/coach/theoloog

Mindfulness – Spirituele traditie of therapeutische techniek? is een interessant boekje met boeiende artikelen die mindfulness van verschillende kanten belichten. Het is een neerslag van twee studiedagen van het KSGV, studiecentrum voor levensbeschouwing en geestelijke gezondheid, met enkele aanvullingen. De artikelen worden gevolgd door een verslag van de discussie die hierover op de eerste studiedag gehouden is.
Eric Stoppelenburg, psycholoog en psychiater, opent met een artikel over de bewezen werkzaamheid van mindfulness bij groepsbehandeling van vooral chronisch depressieve, mogelijk therapieresistente, patiënten bij de GGZ. Er moet nog veel onderzocht worden, maar de resultaten in een eerste kleinschalig onderzoek zijn bemoedigend. Daarmee zet hij de toon voor nadere bestudering van mindfulness: dit onderwerp verdient de serieuze aandacht van zorgverleners in de geestelijke gezondheidszorg.
Edel Maex, psychiater, plaatst mindfulness in zijn historische context en beschrijft de effecten van het trainen van mindfulness.
De vraag wordt gesteld of het boeddhisme, dat aan de mindfulness ten grondslag ligt, zal integreren in het Westen. Mindfulness kan puur als technische aangelegenheid benaderd worden of men kan het menselijke, warme element uit de verf laten komen. Belangrijk is deze populaire training niet te reduceren tot een psychologisch techniekje. Dat doet geen recht aan de spiritualiteit die de bron is van de mindfulness. Stressreductie is een weldoend effect van het beoefenen van mindfulness, maar niet het einddoel. De beoefenaar plukt deze vrucht en kan uitgerust verder op zijn levenstocht. De meditatieoefeningen zijn een methode die een andere houding in het leven mogelijk maakt. Deze houding is te vinden in boeddhisme en andere levensbeschouwelijke stromingen, zoals mystiek christendom, of de mystieke Islam of in andere filosofische levensbeschouwingen, zoals de Stoa. Christa Anbeek, universitair docent religiewetenschappen en reflectievaardigheden, roept geestelijk verzorgers op ook met deze methode te werken en dit niet aan alleen psychologisch geschoolde hulpverleners over te laten. Het kan werken als een verdieping en verrijking op het werkterrein van de geestelijke verzorging die zich met levensbeschouwing bezighoudt.
Bastiaan Visser, GZ-psycholoog en gedragstherapeut, signaleert een opmerkelijke belangstelling voor spiritualiteit binnen de derde generatie gedragstherapieën. Hij wil spiritualiteit experimenteel op gaan nemen in het behandelplan van christelijke cliënten. Op deze wijze wil hij onderzoeken of het onderscheid tussen hulpverlening en pastoraat kan worden overbrugd binnen een geïntegreerde benadering, waarin de mens voor het aangezicht van God in relatie tot zichzelf wordt gebracht.
Hein Blommestijn en Frans Maas, docent cq. hoogleraar spiritualiteit, vergelijken mindfulness en christelijke spiritualiteit met elkaar. Zij nemen daarbij het gebed als uitgangspunt en komen tot de conclusie dat er naast overeenkomsten ook duidelijke verschillen zijn in bijvoorbeeld de nagestreefde levenshouding.
Iedere schrijver heeft een eigen beleving bij en visie op de waarde van het toepassen van mindfulness. Zo levert dit boekje een prettige bijdrage aan de beeldvorming van de lezer.